Stopa procentowa to koszt kapitału, która przysługuje posiadaczowi tego kapitału, z tytułu udostępnienie go innemu podmiotowi na określony czas. Innymi słowy jest to cena za pożyczenie pieniędzy. Stanowi ustalony procent pożyczanej sumy, który naliczany jest w skali roku.
Wyróżnia się kilka rodzajów stóp procentowych, np.:
- stopa referencyjna,
- stopa lombardowa,
- stopa depozytowa,
- stopa redyskontowa weksli,
- oprocentowanie kredytów i depozytów.
Z punktu widzenia kredytów hipotecznych istotna jest stopa procentowa bazowa lub podstawowa, z pomocą której banki ustalają oprocentowanie kredytów i depozytów. Podstawowe stopy procentowe narodowego banku centralnego są jednym z narzędzi polityki pieniężnej państwa, a dokładniej Polskiego Banku Centralnego. Służą do regulowania ilości pieniądza na rynku. NBP poprzez ustalenie ich wysokości wpływa na wysokość stóp procentowych dla produktów bankowych, czyli na oprocentowanie depozytów i kredytów. Wysokość stóp procentowych ustalana jest przez Radę Polityki Pieniężnej.
Stopa procentowa stanowi więc cenę, jaką wezwą banki za pożyczenie określonej ilości gotówki, albo po jakiej cenie oddajemy nasze pieniądze bankom na przechowanie w formie depozytu. Ustalając wysokość stóp procentowych należy mieć na uwadze stabilność polskiej waluty. Z wysokością stóp procentowych ścisły związek ma inflacja.
Jest to wzrost cen przy jednoczesnym spadku siły nabywczej pieniądza. Przyczyną inflacji może być zbyt duża ilość pieniądza na rynku lub brak dostępności towarów. W celu zwiększenia siły nabywczej pieniądza Rada Polityki Pieniężnej podnosi wysokość stóp procentowych. Przełoży się to na wyższą cenę, po której bank centralny będzie pożyczał pieniądze bankom komercyjnym, a tym samym na zwiększenie oprocentowania kredytów. W takich warunkach wzrasta oprocentowanie lokat, a to oznacza wyższe zyski dla inwestorów. Przekłada się to również na wyższe oprocentowanie, a tym samym wyższe koszty kredytów. Ilość potencjalnych kredytobiorców maleje, a ci którzy pożyczkę zaciągnęli, będą musieli oddać do banku więcej, niż oddaliby przed podwyżką stóp procentowych. Jeśli zjawisko to utrzymuje się zbyt długo, powoduje nie tylko mniej korzystne warunki dla kredytów konsumpcyjnych, ale również dla kredytów udzielanych na inwestycje i rozwój przedsiębiorstw, co w dłuższej perspektywie może mieć dla gospodarki bardzo negatywne skutki. Z uwagi na większą atrakcyjność lokat, wśród klientów banków zmniejsza się również zainteresowanie inwestowaniem pieniędzy w inny sposób, tym samym rynek inwestycji podupada.
Niskie stopy procentowe to natomiast niższy zysk z lokat, ale i większa siła nabywcza pieniądza i mniejsze koszty pożyczek. Przekłada się na większą zdolność kredytową podmiotów fizycznych i gospodarczych, co natomiast skutkuje większą ilością inwestycji, a tym samym rozwojem gospodarki.
O wysokości stóp procentowych decyduje więc bieżąca i przewidywana w najbliższym czasie sytuacja na rynku walutowym i sytuacja ekonomiczna kraju.
