Seria podwyżek stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego trwa. W maju podjęto decyzję o ósmej z kolei podwyżce oprocentowania, tym razem o 0,75 pkt proc. Jak te zmiany wpływają na kondycję finansową gospodarstw domowych w Polsce?
Niskie stopy procentowe zachęciły wielu Polaków do wzięcia kredytu. Teraz w obliczu stale rosnącej inflacji, podwyżki stóp procentowych także szybko wzrosły, a z portfeli indywidualnych kredytobiorców ubywa co raz więcej pieniędzy. W kwietniu inflacja wyniosła 12,3 %, więc konieczna była kolejna podwyżka stóp. Główna stawka oprocentowania ustalona niedawno przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP) wynosi 5,25 %. Przez ostatni miesiąc wynosiła ona 4,5 %.
Zdolność obsługi zadłużeń w Polsce
Ekonomiści PKO Banku Polskiego podjęli się sprawdzenia jak polskie gospodarstwa domowe reagują na normalizację krajowej polityki pieniężnej. Wnioski zostały przedstawione w raporcie Makro Focus. Według oceny ekspertów polskie gospodarstwa są w stanie udźwignąć wzrosty kosztu obsługi zadłużenia.
Eksperci oszacowali koszty na bieżący rok, biorąc pod uwagę dwa scenariusze wzrostu oprocentowania: do końca 2021 o 100pb (jak sprzed pandemii) i o 200bp (w skali właściwej dla obecnych oczekiwań rynkowych, ale rok do przodu), a także równoległej zmiany kursu złotego o +/- 10%. Nawet w czarnym scenariuszu, czyli przy wzroście stóp o 200pb koszty obsługi zobowiązań do dostępnego dochodu, wzrosłyby niemal o 0,36pp do 4,1 %. Stąd wynika, że byłyby niewiele wyższe niż przed pandemią i znacznie niższe niż w szczycie obciążenia kosztami obsługi zadłużenia dekadę temu. Zmiany te nie wpłyną drastycznie na dynamikę popytu konsumpcyjnego, czy pogorszenie portfela kredytowego.
Sprawdź swoją bezpieczną zdolność kredytową z kalkulatorem kredytowym online.
Czynniki wpływające na kondycję gospodarstw domowych
Na zdolność gospodarstw domowych do obsługi zobowiązań wpływają dochody i koszty, a obok nich oszczędności lub aktywa.
Analitycy przyjęli, że w latach 2021-2022 dochody wzrosną o 6 % rocznie, czyli w podobnym tempie do tego z lat 2017-2019. Dodając do tego pozytywne skutki Polskiego Ładu prognozują, że wzrost dochodów może być nawet większy, zwłaszcza u mniej zamożnych.
Koszt kredytu a zmiana stóp procentowych
Stopy procentowe NBP przekładają się na średnie oprocentowanie kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych. Kredyty opierają się głównie o zmienną stopę procentową, co oznacza, że zmiana stóp procentowych szybko i zdecydowanie wpływa na gospodarstwa domowe. W strefie euro ten wpływ nie jest tak gwałtowny i wyraźny. Według danych Europejskiego Banku Centralnego (EBC) udział nowych kredytów dla gospodarstw domowych opartych o zmienną stopę procentową jest w Polsce 5. najwyższym w UE i przekracza 90%.
Polska na tle innych państw Unii Europejskiej
Zgodnie z oceną ekspertów w relacji z innymi państwami Unii Europejskiej zadłużenie polskich gospodarstw domowych jest umiarkowane. Według danych Eurostat, które uwzględniają mikrofirmy i rolników, zadłużenie całego sektora jest jednym z najniższych na tle innych państw. Wyniosło 35,3 % PKB, gdy np. w Danii, Szwecji ta relacja przekracza nawet 100 %. Ten wynik dowodzi, że Polsce nie zagraża nierównowaga w gospodarce.
Dane Banku Rozrachunków Międzynarodowych (ang. Bank for International Settlements (BIS)) pokazują, że koszt obsługi zadłużenia w Niemczech, Francji i Portugalii wynosi ok. 6 %, a w Polsce dla całego sektora prywatnego 6,6 %, podczas gdy w najbardziej zadłużonych państwach jest on dwucyfrowy.
